ارزیابی پایداری عملکرد دانه لاین‌های خالص برنج در استان گیلان

معرفی ارقام جدید برنج با پتانسیل عملکرد بالاتر از ارقام محلی، یکی از اهداف مهم به‌نژادگران بوده و ارزیابی پایداری ارقام و تعیین اثر متقابل ژنوتیپ با محیط در هر برنامه معرفی رقم ضرورت دارد. در این تحقیق 9 لاین خالص امیدبخش، انتخابی از لاین‌های ارسالی شبکه بین المللی ارزیابی ژنتیکی برنج همراه با رقم خزر به عنوان شاهد در سه منطقه استان گیلان (رودسر، رشت و تالش) طی سال‌های 1381 تا 1383 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار از نظر پایداری عملکرد مورد بررسی قرار گرفتند. عملکرد دانه در پایان فصل برحسب رطوبت 14 درصد اندازه‌گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس ساده برای هرمحیط نشان داد که ژنوتیپ‌های برنج از نظر عملکرد دانه در هر سه منطقه و هر سه سال آزمایش دارای اختلاف معنی‌داری بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نیز نشان دادکه عملکرد ژنوتیپ‌های برنج در میانگین سال‌ها و مکان‌های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی-داری داشتند. اثر متقابل ژنوتیپ در مکان در سال نیز معنی‌دار بود. نتایج تجزیه پایداری به روش لین و بینز و AMMI نشان داد که لاین‌های شماره 6 (CT9807-3-5-1-1-2P-M-1) و 9 (IR2101-4-159-1-3-3) به دلیل داشتن ضریب تغییرات و میانگین مربعات درون مکانی کوچک و کمترین فاصله نسبت به مبدأ مختصات بردارهای تجزیه AMMI پایدارترین لاین‌ها بودند. این لاین‌ها به ترتیب دارای عملکرد 4970 و4770 کیلوگرم در هکتار بوده به عنوان پایدارترین لاین‌ها برای هر سه منطقه شناخته شدند. لاین شماره 5 (CNAX4364-4-4-4-1-3-1) نیز با عملکرد 4790 کیلوگرم در هکتار به عنوان یک رقم پرمحصول دارای سازگاری اختصاصی با شرایط منطقه تالش بود.